DOLAR TIRMANDI MERKEZ BANKASI VE HAZİNE’NİN YÜKÜ 100 MİLYARA ULAŞTI
Enflasyonun sebebi olarak kabul gören faizle gayrette faiz yükü giderek katlanıyor. Bankaların bütün Türk Lirası kredilerinden aldığı faiz geçen yıl 100 milyar lirayken bu yıl üç ayda 200 milyara çıktı. Bir dikkat çeken tablo da Dövize Endeksli Mevduat’ta oluştu. Doları durdurmak için hayata geçirilen uygulama kapsamında birinci beş ayda Merkez Bankası ve Hazine’nin ödemesi gereken meblağ 100 milyarı buldu.
DOLARINI KUR MÜDAFAASINA YATIRAN ŞİRKETİN FAİZİNE VERGİ MUAFİYETİ
Bankalar, MB ve Hazine’de oluşan tabloyla birlikte faize karşı yürütülen süreçte faiz yükü 100 milyardan 300 milyara ulaştı. Son olarak dövizini liraya çevirip kur korumalıya yatıran şirketlerin vade sonunda elde edeceği faize yönelik vergi istisnasının da müddeti uzatıldı. Gelinen noktada faizi düşük tutma uğruna girilen yolun maliyeti yeniden millete kaldı. ‘Kur, enflasyon, hayat pahalılığı’ sarmalı milyonları daha da yoksullaştırdı.
: FAİZ MALİYETİ
“MB’nin yüzde 14’le bankalara verdiği parayı devlet öteki kapıdan bankalardan yüzde 27’yle geri alıyor. Faiz düşürerek faiz artıran ve faizcilere en parlak günlerini yaşatan bir anlayış karşımızda. Berbat faiz indirimiyle kurlar patladı. KKM hesaplarında 100 milyarlık yük oluştu. Yalnızca 441 milyar dolarlık dış borçların maliyeti 8 ayda 3.5 trilyon lira arttı. 100-150 milyar faizden tasarruf edeceğiz diye ortaya çıkan maliyetin hesabını kim nasıl verebilir?”
NEREDEN BAKSAN TUTARSIZLIK
Hükümet düşük faiz sevdasıyla vatandaşın üzerine yük üstüne yük koydu. Uzun bir müddettir yüzde 14’te tutulan siyaset faizi sonrasında ortaya çıkan tablo, maliyetlerin sert arttığını gösterdi. birinci 3 aylık süreçte bankaların TL bazında aldığı kredi faizleri neredeyse 200 milyar liraya ulaştı. 5 ayda KKM’den gelen faiz yükü ise daha şimdiden 116 milyarın üzerinde. Ayrıyeten KKM’ye katılan şirketlerin de faiz gelirlerinden vergi alınmamasına karar verildi.
İktisat idaresinin aldığı kararlar, kurda yeni krizleri beraberinde getirirken, birebir vakitte ‘faiz sebep enflasyon sonuç’ tezini de çürüttü. Uzun bir müddettir yaşanan ekonomik krize karşın Merkez Bankası, siyaset faizi kararlarında değişikliğe gitmezken yükü de gitgide artmaya başladı. Aralık 2021’de kur muhafazalı mevduat sisteminin (KKM) devreye alınmasıyla bir arada Hazine’nin yükü arttı. Kurdaki her üst taraflı hareket milyarlarca liraya mal olmaya başladı. Sistemdeki açıkların artmasıyla birlikte düşük faiz ile daha fazla faiz öder hale gelindi. İktisat idaresinin yüzde 14 ısrarı bir taraftan kuru bir taraftan da enflasyonu patlatırken, kredi hacimlerini de arttırdı. Böylelikle yalnızca faizi tutabilmek ismine neredeyse 3 kat faiz ödendiği ortaya çıktı. Bu tablo karşısında uzmanlar “O vakit faizleri neden düşük tutuyoruz?” dedi. Datalara nazaran daha birinci 3 ayda, toplam kredilerden alınan faizler 104 milyar 790 milyon liradan 193 milyar 131 milyon liraya çıktı. Bu devirde tüketici de krediye boğulurken, birebir vakitte kredi kartlarını vaktinde ödeyemeyenlerin de hacminde artış görülüyor. 21.2 milyar liralık tüketici kredilerinden alınan kâr hissesi 30 milyar liraya, 4.2 milyarlık kredi kartı faizleri de 6.4 milyar liraya ulaştı. Toplamda neredeyse yüzde 90’lık artış görüldü. Diğer bir dikkat çeken tablo ise KKM’de görüldü. Düşük faiz siyasetiyle iştahlanmaya devam eden kur, Hazine’nin yükünü arttırmaya devam ediyor. Doları durdurmak için hayata geçen proje kapsamında Merkez Bankası’nın 5 ayda ödemesi gereken toplam meblağ 100 milyar TL’yi aştı. Kurun 16.40 lira düzeyine geldiğinde toplam yükün ise 116 milyar liraya ulaştığı paylaşılanlar ortasında.
Bankalar, MB ve Hazine’de oluşan tabloyla birlikte faize karşı yürütülen süreçte faiz yükü 100 milyardan 300 milyara ulaştı. Son olarak dövizini liraya çevirip KKM’ye yatıran şirketlerin vade sonunda elde edeceği faize yönelik vergi istisnasının da mühleti uzatıldı. Gelinen noktada yük yeniden millete kaldı.
KKM’DEN FAİZ ALAN ŞİRKETE VERGİ YOK
Kurdaki başlangıçta yurtiçi yerleşik gerçek bireyler için getirilen dövize endeksli mevduat ve katılma hesabı uygulamasına şirketler de dahil edilmişti. Resmi Gazete’de yayınlanan karara nazaran, döviz hesaplarını Türk Lirası’na (TL) çevirerek dövize endeksli mevduata yatıran şirketlere uygulanan vergi avantajının mühleti uzatıldı. Daha evvel şirketler bir kredi kullandığında faiz masraflarını vergiden düşebiliyordu. Şayet faiz şirket bilançosundan ödenmiş ise bu sistem hala bu türlü işliyor. Artık bir de şirketlere şu kolaylık sağlandı. Şayet kur muhafazalı mevduat sisteminden faiz geliri olursa, bundan vergi alınmayacak. Karara nazaran; dövize endeksli mevduatı en az üç ay vade ile pahalandıran şirketlerin periyot sonu değerlemesinden kaynaklananlar da dahil olmak üzere vade sonunda elde ettikleri faiz ve kâr hissesi ile başka yararlarına kurumlar vergisi istisnası uygulanacak. Cumhurbaşkanı’na bu istisnanın mühletini 30 Haziran 2022 ve 30 Eylül 2022’ye kadar uzatma yetkisi de verildi. Kelam konusu istisnalar, 2022 yılı sonuna kadar vade sonunda yenilenen hesaplara da uygulanacak.
‘ŞU ANDA HARARET AŞAMASINDAYIZ’
Artık iktisatta faiz artışının tek başına tahlil olmayacağını anlatan ekonomistler, para siyasetinin etkisiz hale getirilmesinin tek başına ekonomiyi harap ettiğini söyledi. Ekonomist Ali Hakan Kara “Modern ekonomilerde para siyasetini etkisiz hale getirmek otomobilin egzoz borusunu tıkamak üzeredir. Araç bu formda kullanılmaya devam ederse motor hararet yapar. Mesela silindir contası yanabilir, inatla devam edilirse sonunda motor işlemez hale gelebilir. Şayet egzozun (para politikasının) tıkanma durumu uzun sürerse bir noktadan sonra boruyu açsanız (faiz artırsanız) dahi artık eski duruma dönemezsiniz. Zira motor tahrip olmuştur, kapsamlı kesim değişimi yahut tam yenilenmesi gerekir. Biz şu anda hararet kademesindeyiz. Bu türlü devam edilirse hasar giderek büyür. Münasebetiyle evet, artık bütüncül bir programla desteklenmeden faiz tek başına tahlil olmayabilir fakat bunun nedeni faizin etkisiz olması değil, gereksiz ısrarla egzozun uzun müddet tıkalı tutulmasıdır” dedi.
‘YÜK 116 MİLYAR LİRAYA ULAŞTI’
Kurdaki son haftalardaki sert yükselişle birlikte Hazine’nin KKM yükü artıyor. 16.40’a ulaşan dolar sonrasında toplumsal medya hesabı üzerinden açıklamalarda bulunan Gelecek Partili Serkan Özcan “Dolar 16.40 TL. KKM safsatasının millete yükü yaklaşık 116 milyar TL’ye ulaştı. Ülkenin az sayıdaki zenginine milletin paraları aktarılırken, Türk-İş’in açıkladığı Açlık sonu 6 bin 017 lira. Yoksulluk sonu 19 bin 602 TL. Kimsesizlerin kimsesi olmaktan, zenginlerin iktidarına” yorumunu yaptı.