Hazine Bakanı’nın “Düşüş eğilimine girdi” dediği enflasyon tırmanmaya devam ediyor. TÜİK’e nazaran enflasyon haziranda yüzde 4.95 arttı, yıllık oran yüzde 78.62 oldu. ENAG ise yıllık yüzde 175 açıkladı. Enflasyon oranının geçen yılın haziranına nazaran dört kat artması zahmetli tabloyu ortaya koydu. Besinde hasadın olduğu, turizm gelirinin hızlandığı yaz aylarında bile enflasyonun azalmaması düşüş beklentilerini kırdı.
BİLİMİN, AKLIN UNUTULMASININ KAÇINILMAZ SONUCU: BU ARTIŞ SÜRECEK
TÜİK ile pazar tezgahı ortasında uçurum olduğu belirtildi. Enflasyon sepetinin açıklanmaması da reaksiyon topladı. Muhalefet ve ekonomistler ise ‘faiz sebep’teki ısrarı eleştirdi, iktisat siyasetlerine dikkat çekti: * Anlı ulu 2001 krizinde bile enflasyon yüzde 73 olmuştu. İdarenin ‘Nerede yanlış yaptık?’ diye düşünmesi gerekiyor. * Vatandaş açlığa terk edildi. Bilim dışılığın kaçınılmaz sonucu olarak artış devam edecek.
ENFLASYON YAZ KIŞ DİNLEMİYOR
Türkiye’nin enflasyonu artık durdurulamıyor. Yaşanan geçim krizi ve hayat pahalılığı vatandaşı her geçen gün açlık hududunun altına iterken, öteki taraftan da enflasyon artık daha sert geçiyor. TÜİK datalarına nazaran, aylık enflasyon yüzde 6,7 artarken, yıllıkta bu oran yüzde 138’i aştı. Yaz kış dinlemeyen enflasyon ENAG’a nazaran ise yüzde 175 oldu.
Türkiye’nin haziran ayına ait enflasyon karnesi muhakkak oldu. Yaz aylarına karşın tarafını bir türlü düşüş eğilimine çevirmeyen enflasyon Haziran 2022’de yüzde 6,77 arttı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bilgilerine nazaran; yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE), bir evvelki yılın birebir ayına nazaran ise yüzde 138,31 yükseldi. Bir evvelki yılın aralık ayına nazaran yüzde 61,68 olan enflasyon bir evvelki yılın birebir ayına nazaran yüzde 138,31 ve 12 aylık ortalamalara nazaran yüzde 88,77 artış kaydetti. Geçen hafta açıklanan İstanbul Ticaret Odası (İTO) perakende endeksi de geçen yıla nazaran, yüzde 94’ün üzerinde artış göstermişti. Enflasyon Araştırma Kümesi (ENAG) ise haziranda aylık enflasyonu yüzde 8,31 yıllıkta ise yüzde 175,55 olarak hesapladı. Ayrıyeten Türk-İş’in geçtiğimiz günlerde paylaştığı dataya nazaran, mutfak enflasyonundaki artış aylık yüzde 6,2 son on iki aylık ortalama da yüzde 117,3 düzeyinde gerçekleşti.
TÜİK datalarına nazaran; endüstrinin 4 kesiminin aylık fiyat değişimleri, madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 6,97, imalatta yüzde 6,33, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 9,53 ve su temininde yüzde 6,94 oranında artış istikametinde oldu. Aylık fiyat artışı, orta malında yüzde 6,07, güçlü tüketim malında yüzde 4,00, dayanıksız tüketim malında yüzde 5,05, güçte yüzde 12,02 ve sermaye malında yüzde 6,27 olarak gerçekleşti. Aylık azalış gösteren tek alt bölüm, yüzde 0,82 ile tütün eserleri oldu. Buna karşılık kok ve rafine petrol eserleri yüzde 24,94, ham petrol ve doğal gaz yüzde 11,29, basım ve kayıt hizmetleri yüzde 9,82 ile endekslerin en fazla arttığı alt bölümler oldu. Endüstrinin dört dalının yıllık değişimleri, madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 142,68, imalatta yüzde 120,47, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 369,20 ve su temininde yüzde 81,47 oranında artış istikametinde oldu. Ana sanayi kümelerinin yıllık değişimleri, orta malında yüzde 126,06, sağlam tüketim malında yüzde 85,98, dayanıksız tüketim malında yüzde 111,81, güçte yüzde 317,87 ve sermaye malında yüzde 85,65 oranında artış olarak gerçekleşti. Elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme yüzde 369,20, kok ve rafine petrol eserleri yüzde 297,28, ham petrol ve doğal gaz yüzde 264,60 ile endekslerin yıllık en fazla artış yaşanan alt kesimleri oldu.
ENAG’A NAZARAN YÜZDE 175
Enflasyon Araştırma Grubu’nun(ENAG) datalarına nazaran, haziranda aylık enflasyon yüzde 8,31 oldu. Yıllık enflasyon ise yüzde 175,55’e yükseldi. Haziran ayında en fazla fiyat artışı ise yüzde 16,51 ile konut kaleminde oldu. ENAG, Türkiye İstatistik Kurumu’ndan (TÜİK) evvel haziran ayına ait enflasyon hesaplamasını açıkladı. Buna nazaran, enflasyon haziranda aylık yüzde 8,31 arttı. Yıllık enflasyon ise yüzde 175,55’e olarak hesaplandı. Son 6 aylık oran ise yüzde 71,44 olarak hesaplandı. ENAG’ın hesaplamalarına nazaran haziranda ayın en fazla fiyat artışı yüzde 16,51 ile konut kaleminde oldu. TÜİK, alt kümeleri gösterge olarak alındığında en fazla aylık düşüş yüzde 0,80 ile sıhhat en fazla yükseliş de yüzde 16,51 ile konut kaleminde oldu. ENAGrup Tüketici Fiyat Endeksi (E-TÜFE) ve TÜİK ana harcama küme enflasyon oranlarına bakıldığında ulaştırma yüzde 14,81, konut, yüzde 16,51oranında arttı. Ekmeğin aylık fiyat artışı yüzde 18,32, şeker çeşitlerindeki aylık fiyat artışı ise yüzde 17,05 arttı.
İSTANBUL’DA 3 HANEYE ÇOK YAKLAŞILDI
İstanbul Ticaret Odası (İTO) haziran ayına ait fiyat endekslerini yayımladı. Buna nazaran, İstanbul’un haziran ayı enflasyonu 94.2’ye yükseldi. Böylece İstanbul enflasyonu son 24 yılın doruğuna yükselmiş oldu. İTO tarafından yapılan açıklamada şöyle denildi: 2021 Haziran ayına nazaran 2022 Haziran ayında yaşanan fiyat değişimlerini gösteren bir evvelki yılın tıpkı ayına nazaran değişim oranı İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) 1995 bazlı Ücretliler Geçinme İndeksinde yüzde 94,19, Toptan Eşya Fiyatları İndeksinde ise yüzde 87,98 olarak gerçekleşmiştir. Haziran 2022’de Perakende fiyatlarda bir evvelki aya nazaran; Ulaştırma ve Haberleşme Harcamalarında yüzde 5,16, Konut Harcamalarında yüzde 5,06, Kültür Eğitim ve Cümbüş Harcamalarında yüzde 4,55, Besin Harcamalarında yüzde 3,79, Sıhhat ve Şahsî Bakım Harcamalarında yüzde 3,72, Mesken Eşyası Harcamalarında yüzde 3,57, Giysi harcamalarında yüzde 2,12 ve Başka Harcamalar kümesinde yüzde 0,52 artış izlenmiştir.
‘KONTROL ALTINA ALDIK’
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, Mayıs ayı enflasyonunun aylık yüzde 2,98 oranında gerçekleşerek düşüş eğilimine girdiğini söylemişti. Nebati atılacak ek adımlarla günlük hayattaki fiyat artışının da önüne geçileceğini aktarmıştı. Haziran sonunda tekrar açıklamalarda bulunan Nebati, enflasyonun hem Türkiye’nin hem de dünyanın büyük bir sıkıntısı olduğunu vurguladığı konuşmasında “Ülke olarak geçmişte enflasyondan çok çektik. İktidara geldiğimiz andan itibaren enflasyonla çaba ettik ve muvaffakiyete ulaştık. Enflasyonun olumsuz tesirlerinin farkındayız” açıklamasında bulunmuştu. 1 Temmuz’da da Nureddin Nebati, enflasyonu denetim altına aldıklarını belirterek “Bundan sonrası aralık ayında baz tesiriyle düşmeye başlayacak. Size ve sayın Cumhurbaşkanı’mıza da kelam verdim, veriyorum. Aralık ayından itibaren enflasyonun düşüşünü payda hissede göreceğiz ve sizi seçime o noktada götüreceğiz” dedi. Nureddin Nebati, fiyat artışları karşısında aldıkları ve almaya devam ettikleri çeşitli tedbirlerin yanı sıra çalışanların ve emeklilerin alım gücünün desteklenmesi hedefiyle gerekli tedbirlerin alındığını söyledi.
‘ORTADA BİR SİYASET BİLE KALMADI’
Ekonomistler de enflasyon bilgilerini kıymetlendirdi. Ekonomist Özgür Demirtaş “Yıllık enflasyon yüzde 175, yanlış okumadınız yüzde 175 TÜİK’in açıkladığı üretici enflasyonu ise 1995 yılından bu yana bir rekor. Neymiş faiz enflasyonun sebebi miymiş? Koskoca Türkiye deney tahtası yapılır mı?” dedi. Vergi uzmanı Ozan Bingöl ise “2022-2024 Orta Vadeli Programa nazaran yıl sonu enflasyon amacı yüzde 9,8 idi. Açıklanan enflasyon ise yüzde78,62. Ortada bir siyaset evrakı kalmamıştır hatta siyaset dahi yoktur” diye konuştu.
‘TÜİK YENİDEN YAKALANDI’
Analist Alaattin Aktaş, nisan ayı enflasyonunu hatırlatarak “Nisanda yüzde 7,25 olan enflasyon mayısta yüzde 2,98’e indiğinde ‘Enflasyon gerileme eğilimine girdi’ diyen Nebati haziranın yüzde 4,95’lik artışı karşısında herhalde artık de şunu söyleyecek: ‘Eyvah enflasyon yükselme eğilimine girdi!’ Ayrıyeten TÜİK yeniden yakalandı. Haziranda arabaya ortalama yüzde 15-20 ortasında artırım geldi. TÜİK’in ‘uygun bulduğu’ artırım oranı ise dizelde yüzde 1,77, benzinlide yüzde 3,77. Artırım oranının yüzde 15 yerine bu seviyede alınması TÜFE’nin 0.85 puan düşük görünmesini sağladı. Yani yüzde 4,95 açıklanan artış yüzde 5,80 olacaktı” yorumunda bulundu.
MUTFAKTA YANGIN SÜRÜYOR
Türk-İş geçen ay açlık hududunu açıkladı. Rapora nazaran, mutfağın enflasyonu bu süreçte yüzde 6,2 arttı. Yıllık enflasyon ise yüzde 117’yi geçti. Fiyatların süratle tırmanmaya devam ettiği belirtilen raporda hanelerde kullanılan doğalgaza bu ay yapılan yüzde 30’luk artırım yapıldığı kaydedildi. Yılbaşından yana ise toplam artırım oranı yüzde 75,5 oldu. Elektrik üretiminde ve endüstride kullanılan doğalgaza da yapılan artırımların yanında, daima artan akaryakıt ve motorin fiyatları da üretici ve tüketici fiyatlarını arttıran en başat sürükleyici etkenlerin başında geliyor. Bu sebeple, önümüzdeki aylarda yüksek enflasyon ile hayat uğraşı verilmesi kaçınılmaz görülüyor. Haziran 2022 Tüketici İnanç Endeksi’nin tarihinin en düşük düzeyinde olması fiyatlama davranışları bozulan tüketicilerin de bu öngörüye sahip olduğunu işaret ediyor. Açlık hududu 6 bin 391 TL ile mevcut minimum fiyatın bile 891 lira üstünde. Temmuz oranları daha muhakkak değil.
2003’TEKİ 100 TL BUGÜN 9 TL
Ekonomist Uğur Gürses “Bakan ne demişti? ‘Enflasyon denetim altında’ TÜİK’in denetim altında olduğu biliniyor. Denetimli enflasyon buymuş” dedi. Analist Fatih Özatay da “Tüm iktisat idaresinin ve elbette TCMB’nin ‘nerede yanlış yaptık?’ diye düşünmesi gerekiyor. Anlı ulu 2001 krizinde bile enflasyon en yüksek yüzde 73,2 (Şubat 2002) olmuştu. Artık ve şimdilik yüzde 78,6. Bu yanlışın ne olduğu çok açık ancak olsun onların düşünmesinde fayda var” diye konuştu. Ekonomist Murat Kubilay ise 1 aylık enflasyonunun yüzde 4,95 olduğunu 12 aylık enflasyonun da yüzde 78,62’ye çıktığını hatırlattı. 19 yıl geriye giden Kubilay “19 yıllık enflasyon yüzde 959,28. 1 Ocak 2003’teki 100 TL’nin bugünkü bedeli 9 TL” paylaşımını yaptı.
‘KENDİM ETTİM KENDİM BULDUM DURUMU’
CHP’li Engin Özkoç, artırımları sıralayarak şu değerlendirmeyi yaptı: “Çaya yüzde 100, yumurta yüzde 82, süte yüzde 161, kıymaya yüzde 100 artırım. Taban fiyata enflasyon kadar bile artırım yok. Saray’ın bir eli yağda bir eli balda vatandaşı açlığa terk etti.” GÜZEL Partili Durmuş Yılmaz da “Haziran enflasyonu açıklandı. TÜFE yıllık yüzde 78,6 aylık yüzde 4,95. 12 aylık ortalama yüzde 44,54. ÜFE yıllık yüzde 138,31 aylık yüzde 6,77. Artmaya devam edecek, zira enflasyon katılaştı, kendi kendini besliyor. Akıl, bilim dışılığın kaçınılmaz sonucu. Tam bir kendim ettim, kendim buldum durumu” dedi.