Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Florida Üniversitesi’nden araştırmacılar yarım asır evvel Ay’dan getirilen örneklerde yürüttükleri çalışma sonucunda hem uzay keşiflerini hem de insanlığa hizmet edebilecek muvaffakiyete imza attı. Deneyler 1969-1972 yılları ortasında Apollo Uzay Programı sırasında Ay’dan alınan tozlar üzerinde yapıldı.
Üniversitennin Bahçevanlık Bilimleri kısmından Prof. Robert Feri “Önce kendimize Ay’ın yüzeyindeki regolitte bitki yetişir mi? diye sorduk. İlkinci olarak da bu bir gün gerçekleşirse insanların Ay’da kalma müddetini uzatmaya nasıl yardımcı olabilir? sorusunu yönelttik” diyerek projenin çıkış noktasını anlattı.
Florida Üniversitesi’nden çalışmaya katkı veren Prof Anna-Lisa Paul araştırma sonucunun kendilerini çok şaşırttığını belirterek bitkilerin hem Ay örneklerinde hem de denetim kümesinde yaklaşık altı gün birebir görünüme sahip olduğunu belirtti.
Her ne kadar Dünya toprağında yetişenler ve hatta volkanik küllerden yapılan Ay taklidi ortamda yetiştirilen denetim grubundakiler kadar güçlü olmasa da Ay’da da bitki yetişebiliyor.
AY’DA SU BULUNUP BİTKİ YETİŞTİRİLEBİLECEK Mİ?
Araştırmacılar Ay’da yetişen bitkilerin yansısına bakarak ikinci soruya da cevap bulabilmeyi umuyor. Bu cevaba erişilmesi halinde gelecekte bir gün astronotların Ay’da besin gücü yüksek bitkiler yetiştirmesi ve uzayın derinliklerinde muvaffakiyete ulaşması mümkün olabilir.
Amerikan Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) tarafından fonlanan projenin emeli gelecekte Ay ve Mars üzere uzayın derinliklerinde yürütülecek uzun soluklu keşiflere dayanak sunmak. Buralarda vazifeli astronotların kendi besin kaynaklarını yetiştirerek yaşamaya ve çalışmaya devam etmesi amaçlanıyor.
NASA’nın Artemis Programı‘na takviye veren bilim insanlarından Jacob Bleache “Yaşadığımız Güneş Sistemi’ni anlamak için Ay’da olanlardan faydalanabilirsek herşeyi yanımıza almamıza gerek kalmaz” diyerek keşfin ehemmiyetini vurguluyor.
Bleacher ayrıyeten NASA’nın Ay’ın su olduğuna inanılan Güney Kutbu’na robot gönderdiğini de hatırlatarak gelecekte astronotların su gereksinimini buradan katşılama ihtimalini araştırdıklarını belirtiyor. “Daha da ötesi, bitki yetiştirmek, oraya gittiğimizde bizim üzerinde çalışacağımız bir bahis. Bu nedenle bu cins çalışmalar Ay’a gidecek yeni takımların çalışmalarında öncü olacak” kelamlarıyla amaçlarını açıklıyor.
YETİŞEN BİTKİ HAKKINDA NE BİLİNİYOR?
Araştırmanın ana amacı uzay olsa da Dünya içinde yarar sağlayabilir. NASA yöneticilerrinden Bill Nelson çalışmanın bu tarafını “Bu temel bitki yetiştirme araştırması birebir vakitte NASA’nın ziraî yenilikleri anlayarak Dünya’da da besin kıtlığı bulunan alanlardaki kuvvetli şartlarda bitkilerin nasıl başedebildiğini manaya konusunda yardımcı olabilir” kelamlarıyla açıklıyor.
Ay toprağında başarılı formda yetişen bitki Latince ismi Arabidopsis thaliana olan bir çeşit tere. Avrasya ve Afrika’ya mahsus bu bitki brokoli, karnabahar ve Brüksel lahanası üzere turpgillerle ve hardal otu ile akraba.
Küçük olması ve kolay yetişmesi nedeniyle bilim insanları tarafından bitki biyolojisi açısından dünyada model organizma olarak en sık kullanılan bitkilerin başında geliyor. Bu sayede bilim insanları bitkinin genlerinin görünümü, farklı şartlardaki davranışları hakkında bilgi sahibi. Artık de uzayda yetişebildiği öğrenildi.
