Kolorektal kanser olarak da bilinen bağırsak kanseri, bağırsağın iç astarından gelişir ve çoklukla polip ismi verilen ve tespit edilmezse invaziv kansere dönüşebilen büyümelerden evvel gelir. Kanserin nerede başladığına bağlı olarak, bağırsak kanseri kolon yahut rektum kanseri olarak isimlendirilebilir.
Bağırsak kanseri, hem erkeklerde hem de bayanlarda en sık görülen üçüncü kanserdir ve 50 yaş üstü bireylerde daha sık görülür. Bağırsak kanserlerinin yaklaşık yüzde 90’ı, bağırsağı kaplayan glandüler dokularda başlayan adenokarsinomlardır. Daha az yaygın olan başka kanser tipleri de lenfomalar ve nöroendokrin tümörler dahil olmak üzere bağırsağı etkileyebilir
Kanser farkındalığı konusunda kampanyaları ile tanınan, eski İngiliz öğretmen ve BBC’de “You, Me And The Big C” isimli podcasti hazırlayan Deborah James, 2016 yılında bağırsak kanseri teşhisi konmasıyla 40 yaşında hayatını kaybetti. Yarattığı farkındalığın mükafatı olarak şövalye unvanı aldı. Deborah James, kampanyaları sırasında bağırsak kanserinin erken teşhisinde dışkı denetiminin değerine dikkatleri çekti.
BAĞIRSAK KANSERİNİN BELİRTİLERİ NELERDİR?
-
İshal, kabızlık yahut eksik boşalma hissi dahil olmak üzere bağırsak alışkanlığında değişiklik
-
İnce bağırsak dışkısı üzere bağırsak hareketlerinin görünümünde yahut kıvamında bir değişiklik
-
dışkıda kan
-
karın ağrısı, şişkinlik yahut kramp
-
anal yahut rektal ağrı
-
anüs yahut rektumda bir yumru
-
kilo kaybı
-
açıklanamayan yorgunluk
-
yorgunluk ve/veya anemi (soluk cilt rengi, halsizlik ve nefes darlığı)
-
idrarda kan yahut sık idrara çıkma yahut gece idrar renginde değişiklik – koyu, paslı yahut kahverengi.
Bu belirtilere sahip olmak kesinlikle bağırsak kanseri olduğu manasına gelmez, fakat bunları üç hafta ya da daha uzun bir mühlet boyunca fark ederseniz ve âlâ hissetmiyorsanız bir tabibe görünmeniz tavsiye ediliyor.
BAĞIRSAK KANSERİ NEDENLERİ
Bağırsak kanseri riskinizi artıran kimi faktörler şunlardır:
-
kalıtsal genetik risk ve aile öyküsü
-
Crohn hastalığı üzere inflamatuar bağırsak hastalığı
-
yüksek kırmızı et tüketimi, bilhassa işlenmiş etler
-
polipler
-
aşırı kilolu yahut obez olmak
-
yüksek alkol tüketimi
-
tütün içmek
-
önceden bağırsak kanseri tanısı almış olmak.
DIŞKI NASIL DENETİM EDİLEBİLİR?
Tuvalette çıktığınızda dışkınıza yeterli bakmakta yarar var. Dışkınızdaki kanın yanı sıra rektal kanamaya (anüs çevresindeki) da dikkat etmelisiniz.
BAĞIRSAK KANSERİNİ NASIL ÖNLEYEBİLİRİZ?
Sigara içmemek, bol taze meyve ve zerzevat ile sağlıklı beslenmek, kırmızı et tüketimini sınırlamak, işlenmiş etlerden kaçınmak ve sağlıklı bir beden yükünü korumak bağırsak kanseri riskini azaltabilir.
NASIL TEST OLURSUNUZ?
Türkiye’de kalın bağırsak kanser taramaları; 50-70 yaş ortasında bayan ve erkek nüfusa Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezleri (KETEM), Toplum Sıhhati Merkezleri (TSM), Sağlıklı Hayat Merkezleri (SHM) ve Aile Sıhhati Merkezlerinde (ASM) iki yılda bir fiyatsız olarak yapılıyor.
Bağırsak kanserini teşhis etmek için bir dizi test kullanılır. Başlangıçta hekiminiz, karında şişlik olup olmadığını anlamak için size fizik muayene yapacaktır. Hekiminiz ayrıyeten rektum yahut anüste rastgele bir yumru yahut şişlik olup olmadığını denetim etmek için dijital rektal muayene yapacaktır. Dışkılarınızda kan kaybettiğinize dair rastgele bir işaret olup olmadığını görmek için kan testi yaptırabilirsiniz. Bağırsak kanseri olan bireylerde düşük kırmızı kan hücreleri yaygın olduğundan, kırmızı kan hücresi sayınızı da denetim edebilir. Belirtilerinize bağlı olarak bir iFOBT’niz olabilir. Karın ağrısı, bağırsak alışkanlıklarında değişiklik, açıklanamayan kilo kaybı, anemi varsa test kullanılabilir. Rektumdan kanamanız varsa önerilmez. iFOBT ile konutta taburelerinizin bir örneğini alacaksınız. Numune, polip, kanser yahut başka bağırsak rahatsızlıklarının işareti olabilecek kan izleri için mikroskop altında incelenir. Kanser teşhisi koymaz lakin kan tespit edilirse hekiminiz sonucu aldıktan sonra en geç 30 gün içinde kolonoskopi önerecektir.
Bağırsak kanseri için en düzgün test, kalın bağırsağın uzunluğunu inceleyen kolonoskopidir. Hava, anüse yerleştirilen esnek bir tüp vasıtasıyla kolona pompalanır. Tüpün ucundaki bir kamera, hekiminizin daha fazla inceleme için çıkarılan olağandışı dokuyu aramasını sağlar. Alt kolonun rektumunu ve sol tarafını incelemek için esnek sigmoidoskopi kullanılır. Rastgele bir olağandışı doku daha fazla inceleme için çıkarılabilir.