Kazakistan Ulusal Tarım Araştırma Üniversitesi Kimya Mühendisliği Kısmında okuyan 19 yaşındaki Buyruk Belirli, ıspanağın çürümüş kısmından faydalanarak polimer üretmeyi başardı. 2,5 yılda gerçekleştirdiği 200’den fazla deney sonucunda tekrardan yeşerebilen plastik üretmeyi başaran Belirli, tabiatta çözülebilen ve tekrar yeşeren plastik üretti. Aşikâr, ıspanak atığından birinci olarak kaşık ve kapak imal etti. İçerisine konan tohumlar sayesinde çeşitli bitkilere dönüşüyor. Avrupa Birliği proje yazım eğitimi alan Belirli, muvaffakiyet öyküsünü AKŞAM’a anlattı.
ISPANAK İLHAM VERDİ
Belli şunları söyledi: “Bir gün hafta sonu arkadaşlarımla birlikte Eminönü vapuruna binerek çok değişik bir imgeye şahit oldum. Beşerler pet şişeyi çöp yerine denize attığını fark ettim. Çabucak meskene koştum hemen tabiat kirliliğine tahlil bulmam gerektiği kanısıyla internetten baktığım araştırmalarla biyoplastik terimine rastlarım. Daha evvelce bu alanda çalışma yapan hocalara ulaştım. Neler yapabilirim bu alanda plastik kirliliğini ortadan kaldırabilirim diye düşünmeye başladım. Annem ıspanağı severdi ve sık sık yapardı. Bir seferinde anneme neden devamlı ıspanak yediğini sorduğumda bana midesine güzel geldiğini ve bağışıklık sistemine uygun geldiğini söyledi.
ÜRETTİĞİM SABUNU SATTIM
Ispanak üzerine yaptığım araştırma sonucunda bu bitkinin fizikokimyasal karakterinde selüloz kısmını tespit ettim. Biyolojik olarak suyla ıspanak ince bağırsakta sindirilebiliyordu. Ben de selülozu biyoplastik eserlerde kullanıldığını görünce Ispanağa olan ilgim daha da arttı. Dünyadaki çalışmaları incelediğimde bu alanda çalışma yapan kimsenin olmadığını görünce sevindim. Tam 3 ay boyunca pek çok makale okudum. Sonraki süreçlerde üniversitelerden eğitimler aldım. Polimer ile organik kimya alanında annemin mutfağını kullanarak gece geç saatlere kadar deneysel çalışmalar yaptım. Bu gereçleri tedarik ederken aslında kendim konutta katı sabun ürettim. Eminönü ve çeşitli semtlerde ürettiğim katı sabunları satarak elde ettiğim gelirlerle laboratuvar materyalleri aldım. Çalışmam için bitkisel enzimler geliştirdim.
DOĞADA ÇÖZÜLEBİLİYOR
Ardından etüv yani fırın denilen cihazım olmadığı için annemin fırınını kullanarak polimerlerimi elde etmeye devam ettim. 1 yıl büyük bir imkânsızlık sonunda kendi projemi kanıtlayarak çeşitli üniversitelerin dayanağını almayı başardım. Laboratuvar da çalışma fırsatı elde ettim. 6 ay boyunca yaptığım laboratuvar çalışması sonucunda ise olumlu sonuçlar ortaya çıktı. Kazakistan Ulusal Tarım Araştırma Üniversitesi’nin Hükümet Burslarına başvurdum. Burslu lisans eğitimi almaya başladım. Kazakistan’da yaptığım deneyler sonucunda ıspanak atıklarından plastik elde etmeyi başardım. Projemdeki en büyük emel aslında elde ettiğim polimerin yeşerebilir olmasıydı. Tabiatta 2 hafta içinde çözülen plastik ile ilgili Almanya, Türkiye ve İrlanda’da araştırma enstitülerinde testler gerçekleştirildi.”
ELEŞTİRİLERE İNAT DAHA ÇOK ÇALIŞACAĞIM
“Başarı imkânsızı başarmaktır” diyen Buyruk Muhakkak, “İnsanların yapamazsın dediği anda onlara inat daha çok çalışmaktır. Bu özveriyi göstermek isteyen arkadaşlarıma şunu söyleyebilirim inanmak başarmanın yarısıdır. Ben kendime güvendim ve başardım. Anne babalar çocuklarından mükemmeliyetçilik beklerler. Çocuklar da en değerlisi kendi yeteneklerini kendileri fark etmelilerdir. Anne baba karar alıcı değil daha çok yönlendirici olmalı” tabirlerini kullandı.