Yakın periyoda kadar sayıları binlerle söz edilen bankaların hacizli gayrimenkul ve araç stokları, kredinin geri ödeme periyodunda yaşanan fiyat artışları nedeniyle tükenme noktasına ulaştı. Fiyat artışları nedeniyle kredi borcunu ödeyemeyenler ise bankanın üzerinde ipoteği bulunan araç ve konutlarını satışa çıkararak borcunu kapatmaya çalışıyor. Bankanın haciz süreci uyguladığı araç ve konutlar ise, ana para ve faizini birkaç katına katlayan fiyatlar nedeniyle epeyce kısa müddet içerisinde elden çıkarılıyor.
Dünya gazetesinden Aysel Yücel’in haberine nazaran; Bankaların internet sitelerinde yer alan satılık gayrimenkul ve araç sayısı rekor denecek düzeyde azalma gösterdi. Birçok bankanın sitesinde satılık araç yer almazken, gayrimenkul satışlarının ise konuttan fazla işyeri ve arsa yüklü olması dikkatleri çekti. Kimi bankalarda icralık araç sayısı sıfırlanırken, kimilerinde ise 10’u geçmedi. En fazla icradan satılık araç ilanının bulunduğu bankalardan biri olan Ziraat’te yalnızca 34 araç satışta yer alıyor.
PİYASANIN YÜZDE 20 ALTINDA SATILIYOR
Bankalar gayrimenkullerde olduğu üzere icra yoluyla eline geçen taşıtları direkt teklif adabı ya da e-ihale yoluyla elden çıkarıyor. Kelam konusu satışlar bankaların kendi sitelerinde yahut online aracı kurumlar üzerinden satışa sunuluyor. Bu araç satış ihalelerinin başlangıç bedelleri epeyce ekonomik şartlarda gerçekleşiyor. Zira bankalar bu araçları satarken, bayi ve galerilere nazaran çeşitli vergi avantajını elinde bulunduruyor. Çoğunlukla bu araçlar ihale sonrası piyasasın yüzde 15-20 oranında daha ucuza satılıyor. Yakın periyoda kadar bankaların elinde binlerce satılık araç bulunurken artık ise neredeyse tüm bankalardaki satılık araçların sayısı 100’ü geçmiyor.
Bankaların elinde hudutlu sayıda araç olmasının iki temel nedeni bulunuyor. Çip krizi nedeniyle piyasada arz-talep makası açılırken araba fiyatlarının süratle yükselmesi arabanın daha kıymetli bir eser hale gelmesine neden oldu. Bulunurluk sorunu nedeniyle ikinci el araba fiyatının sıfıra yaklaşması hatta birtakım durumlarda sıfırı geçmesi, arabası en cazip yatırım araçlarından birine dönüştürdü.
KREDİSİNİ ÖDEMEKTE ZORLANANLAR ARACINI SATARAK BORCUNU KAPATMAYI TERCİH EDİYOR
Bazı bölüm temsilcileri, yalnızca bir yıl evvel 300 bin TL’ye alınan bir aracın fiyatının iki katından fazla artış gösterdiği için şu anki piyasa koşulları altında hiçbir tüketicinin 100 bin-200 bin TL kredi borcu için arabasını haczettirmeyeceğini belirtti. Hasebiyle kredisini ödemekte zorlanan biri aracını bankaya kaptırmaktansa satarak borcunu kapatmayı tercih ediyor. Öbür yandan, icraya düşen araçlar da piyasadaki arz sorunu nedeniyle evvelce daha süratli elden çıkarılıyor. Benzeri durum konut tarafında da yaşanıyor.
“MÜŞTERİ ELİNDEKİ BEDELLİ ESERİ KAYBETMEK İSTEMİYOR”
Garanti BBVA Tüketici Finansmanı Yöneticisi Koray Öztopçu, son periyotta bankalarda hem taşıt hem kişisel kredi kullanım oranlarında artış olmasına karşın sıkıntılı kredilerin toplam kredilere oranında yaşanan azalmaya dikkat çekti.
Öztopçu, pandemiyle birlikte arabanın tüketici için en temel gereksinimlerinden biri haline geldiğini vurgulayarak şunları söyledi:
“İnsanlar bir noktadan öteki noktaya gitmek için farklı araçları kullanmak istemiyor. Dolaysıyla artan talebe bağlı olarak satışlar artıyor. Dolaysıyla taşıt kredi oranları ve kişisel kredi oranları da artıyor. Bilhassa BDDK’nın şubat ayında kredi vade oranlarını artırması da piyasayı hareketlendirdi. Bankalar ve finansman şirketlerinden sağlanan taşıt kredileri pazarı süratli bir büyüme göstererek 126 milyar TL’ye ulaştı. Bunun yaklaşık 27 milyar TL’sini ferdi müşteri oluşturuyor. BDDK’nın düzenlemesi öncesinde bu sayı 18 milyar TL’ydi. Otomotivde kredi borcunu ödeyemediği için takibe düşen tüketici neredeyse yok üzere. Zira müşteri elindeki o kıymetli eseri kaybetmek istemiyor.”
Bireysel konut kredilerinde tahsili gecikmiş alacak (TGA) oranı nisan itibariyle yıllık bazda yüzde 0,3’ten 0,2’ye, araba kredilerinde ise yüzde 1’den yüzde 0,7 düzeyine düştü. Bahisle ilgili konuşan bankacılar, “otomobil ve konutta kredi borcunu ödeyemediği için takibe düşen tüketici neredeyse yok üzere. Zira müşteri elindeki o bedelli eseri kaybetmek istemiyor” değerlendirmesinde bulundu.