SALİHA SULTAN
Son iki yılı pandemi şartlarının getirdiği düşüşle kapatan yayıncılık dünyası artık de kurdaki yükselişin kurbanı oldu. Pandemi öncesi Haziran 2020’de 50 milyon 665 bin 889, pandeminin gölgesindeki Haziran 2021’de 41 milyon 798 bin 817 kitap üreten yayıncılık kesimi, olağanlaşmanın yaşandığı 2022’nin haziran ayında ise fakat 44 milyon 475 bin kitap bastı. Pandemi evvelki düzeyini yakalayamadığı görülen yayıncılık kesiminde en çok basılan yayınların eğitim içerikli olması ise bölümün aktörlerinin bilhassa kur artışının akabinde katlanan maliyetlere dikkat çekerek yaptığı ‘kültürel çölleşme’ ikazlarını akıllara getirdi. 2020’de toplam 383 milyon 720 bin 240 kitabın basıldığı Türkiye’de edebiyat, sanat üzere kültür kitapları da evvelki yıllara nazaran yüzde 18,4 artış göstermişti. YAYFED’in son dataları kurdaki yükselişin en çok edebiyat dünyasını etkilediğini de gözler önüne serdi.
‘TÜRKİYE OKUMUYOR DERS ÇALIŞIYOR’
Yayıncılar Telif Hakları ve Lisanslama Meslek Birliği (YAYBİR), Yayımcı Meslek Birlikleri Federasyonu’nun (YAYFED) haziran ayı bandrol bilgilerini açıkladı. YAYFED, haziran ayında kitap üretimi geçen yılın tıpkı ayına nazaran yüzde 6,4 oranında artarak 44 milyon 475 bin 960’a ulaştığını kaydederken, 2021 yılının haziran ayındaki bandrol sayısı 41 milyon 798 bin 817 olarak gerçekleştiğini hatırlattı. 2022 yılının birinci çeyreğinde son beş yılın en düşük kitap üretiminin gerçekleştiğini de kaydeden YAYFED, her yıl nisan ayında başlayıp, ekime kadar devam eden eğitim yayınlarındaki artışın bu yılın birinci yarısının önemli bir yükselişle kapatılmasını sağladığını belirtti. 2021 yılının birinci yarısında yayımlanan toplam kitap sayısı 183 milyon 21 bin 996 adetken, bu yılın birinci altı ayında yayıncıların 191 milyon 754 bin 79 kitap yayımladığını aktaran birlik, yılın birinci yarısında pandeminin gölgesindeki 2021’e nazaran yaklaşık yüzde 4,8 oranında bir büyüme kaydedilebildiğini aktardı.
Açıklamada YAYFED Lideri Mustafa Aksoy’un değerlendirmesine de yer verildi. Yayıncılık dalının yaşadığı krizin yapısal hale gelmesinden korku duyduklarını belirten Aksoy, yetişkin kurgu ve akademik yayınlardaki düşüşün istikrarlı olarak devam ettiğini vurgulayarak “Entelektüel içerik üretiminin böylesi düşmesi yalnızca yayıncılık kesimini değil toplumumuzun geleceğini de tehdit ediyor” dedi. Aksoy, YAYFED raporunu referans vererek “Türkiye okumuyor, ders çalışıyor” görüşünü aktardı. Dövizdeki kur artışının yayıncılık dünyasına getirdiği krizi Türkiye’nin gündemine birinci olarak KARAR Aralık 2021’de ‘Kitap maliyetleri dört kat yükseldi’ özel haberiyle gündeme getirmişti. Yayıncılar haberde bölümün ayakta kalma çabası verdiğini belirterek, maliyetlerin dört kat yükseldiğini, bir günde yüzde 5 kur artışı nedeniyle bilhassa sanat edebiyat alanında yeni kitap üretmekte zorlandıklarını kaydetmişti. Yayıncılar Meslek Birliği de KDV’nin sıfırlanması talebiyle hükümete tahlil davetinde bulunarak, “Gerekli tedbirler alınmazsa önüne geçilemeyecek bir kültürel çölleşmeye adım atacağız” demişti. Fakat son altı aylık süreçte hükümetten krize yönelik bir tahlil gelmedi.
ROMANLAR ÖYKÜLER DAHA AZ BASILDI
YAYFED’in yayınladığı rapora nazaran, haziran ayında da yetişkin araştırma inceleme, yetişkin kurgu edebiyat ve akademik yayınların kitap baskı adetlerindeki tasa verici düşüş devam etti. Yılın birinci altı ayında bu kategorilerde üretilen kitapların oranı tüm üretimin yalnızca yüzde 20,1’ini oluşturdu. 2021 ocak-haziran ayları ortasında üretilen 45 milyon 267 bin 192 yetişkin araştırma inceleme kitaplarının sayısı bu yılın tıpkı devrinde 39 milyon 278 bin 555’e yetişkin kurgu, edebiyat, sanat kitaplarının sayısı 16 milyon 144 bin 768’den 14 milyon 318 bin 104’e, akademik yayınlar 3 milyon 251 bin 853’ten 1 milyon 957 bin 128’e düştü.