AK Partili ve MHP’li milletvekillerinin hazırladığı “Hakimler ve Savcılar Kanunu ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi”, TBMM Adalet Kurulu’nda kabul edildi. Yargıçlar ve Savcılar Kanunu’nda yapılan değişiklikle, yargıda hakim ve savcı yardımcılığı kurumu getiriliyor.
Yürürlüğü 1 Ocak 2023’te başlayacak uygulamaya nazaran, hakim ve savcı yardımcılığı mühleti 3 yıl olacak.
Hakim ve savcı yardımcılığı temel eğitim devri, misyon periyodu ve son eğitim devrinden oluşacak. Temel eğitim ve son eğitim Türkiye Adalet Akademisi tarafından verilecek. Misyon periyodu ise yargı mercilerinde fiilen misyon yapmak suretiyle geçirilecek.
HAKİM VE SAVCI YARDIMCILARI YARGITAY VE DANIŞTAY’DA DA VAZİFELİ OLACAK
Hakim ve savcı yardımcıları, atanmalarını müteakip temel eğitime alınacak. Hakim ve savcı yardımcıları, temel eğitim devrinin sonunda yazılı imtihana tabi tutulacak ve aldıkları puana nazaran en yüksek puandan başlamak üzere farklı başka sıralanacak. Eşitlik halinde hakim ve savcı yardımcılığı yazılı yarış imtihanında puanı yüksek olana öncelik tanınacak. Eşitliğin devam etmesi halinde kura çekilmek suretiyle sıralama belirlenecek. Hakim ve savcı yardımcıları bu sıralamaya nazaran, Adalet Bakanlığı’nca belirlenen birinci derece yargı yerleri ortasından seçtikleri vilayet yahut ilçelere misyon devrini geçirmek üzere atanacak.
Hakim ve savcı yardımcıları vazife periyodunda bölge adliye yahut bölge yönetim mahkemeleri ile Yargıtay yahut Danıştay’da da görevlendirilebilecek.
Hakim ve savcı yardımcıları, vazife devrinde Türkiye Adalet Akademisi’nde iki kere orta eğitime alınacak. Her orta eğitimin sonunda yazılı imtihan yapılacak.
SINAV SİSTEMİ
Görev devrini tamamlayan hakim ve savcı yardımcıları son eğitime alınacak. Son eğitim devrini bitiren hakim ve savcı yardımcıları, yazılı ve kelamlı imtihana tabi tutulacak. Kelamlı imtihana girebilmek için son yazılı imtihan puanı ile yazılı imtihanlar son puanının farklı ayrı en az 70 olması gerekecek.
Temel eğitim ve orta eğitim yazılı imtihan sonuçlarına nazaran; son yazılı imtihandan tam puan alsa bile yazılı imtihanlar sonuncu puanının 70 ve üzerinde olma ihtimali kalmayan hakim ve savcı yardımcıları, 15 gün içinde yine ikinci orta eğitim yazılı imtihanına alınacak. Bu imtihan sonucuna nazaran de yazılı imtihanlar en son puanının 70 ve üzerinde olma ihtimali kalmayanların hakim ve savcı yardımcılıklarına Adalet Bakanlığı’nca son verilecek.
Hakim ve savcı yardımcılığı sonunda başarılı sayılmak için yazılı imtihanlar en son puanının yüzde 50’si, kelamlı imtihan puanının yüzde 25’i ile vazife ve eğitim periyotlarında verilen puanların aritmetik ortalamasının yüzde 25’inin toplamının en az 70 olması gerekecek.
Yazılı imtihanlar; hakim ve savcı yardımcılarına ders verenler ortasından Türkiye Adalet Akademisi Liderince seçilen lider ile 4 asıl ve 2 yedek üyeden oluşan yazılı imtihan heyeti tarafından yapılacak.
Sözlü imtihan; Türkiye Adalet Akademisi Lideri’nin başkanlığında, Teftiş Konseyi Lideri ve İşçi Genel Müdürü ile hakim ve savcı yardımcılarına ders verenler ortasından ilgili bakan yardımcısınca seçilen 2 asıl ve 1 yedek üyeden oluşan kelamlı imtihan heyeti tarafından yapılacak.
Hakim ve savcı yardımcılığı sonunda başarılı olamayanlar, talepleri halinde merkez yahut taşra teşkilatında genel yönetim hizmetleri sınıfında bir takıma atanabilecek, aksi halde bu şahısların hakim ve savcı yardımcılığına son verilecek.
Hakim ve savcı yardımcılığı mühletini tamamlamadan misyondan ayrılanlar ile bu süreyi tamamlayıp mesleğe kabul edildikten sonra hakim ve savcı yardımcılığı mühleti kadar çalışmadan misyondan ayrılanlar, bu mühlet zarfında kendilerine ödenen aylık, ödenek, tazminatlar ile her türlü ödemenin, mecburi hizmetin eksik kalan kısmı ile orantılı ölçüsünü iki kat olarak ödeyecek.
TBB’DEN TEPKİ
Türkiye Barolar Birliği (TBB) temsilcisi Burcu Öztürk, hâkim ve savcı yardımcılıklarıyla ilgili yönetmelik düzenleme yetkisinin Adalet Bakanlığı’na verilmesinin uygun olmadığını, hâkim ve savcı yardımcılıklarında üç yıllık eğitim mühletinin uzun olduğu, hangi eğitimin ne kadar süreceğine ait eksiklik bulunduğunu söyledi. Kelamlı mülakatın kaldırılması gerektiğini belirten Öztürk, objektif olması için en azından imtihanlarda kamera sisteminin getirilmesini talep ettiklerini aktardı.
GÖREV VE YETKİLERİ
Teklifle hakim ve savcı yardımcısının vazife ve yetkileri belirleniyor.
Buna nazaran, hakim ve savcı yardımcısı, mahkemede, hakim tarafından tevdi edilen belge yahut evrakı inceleyerek hakime sunmakla, duruşma ve keşif süreçlerinde hakime yardımcı olmakla, yazı işleri müdürlüğünce hazırlanan evrakı hakime sunulmadan evvel denetim etmekle, tensip ve gerekçeli karar taslaklarını hazırlamakla, orta kararların icrasına dair iş ve süreçleri yapmakla, hakimin istediği mevzular hakkında tüzel araştırma yapmakla misyonlu olacak. Bu bireyler, mevzuatta belirtilen öbür misyonları ve hakim tarafından verilen gibisi misyonları de yerine getirecek.
Görev periyodunda hakim ve savcı yardımcısının, Cumhuriyet başsavcılığındaki vazifeleri ise “Savcı tarafından tevdi edilen evrak yahut evrakı inceleyerek savcıya sunmak; soruşturma süreçleri ile kovuşturma basamağında savcının misyon alanına giren işlerde savcıya yardımcı olmak; yazı işleri müdürlüğünce hazırlanan evrakı savcıya sunulmadan evvel denetim etmek; soruşturma evrakına ait karar taslakları ile soruşturma ve kovuşturma etabında kanun yollarına müracaat taslaklarını hazırlamak; her türlü yazışma taslağını hazırlamak, savcının istediği mevzular hakkında türel araştırma yapmak ve mevzuatta belirtilen misyonlar ile savcı tarafından verilen gibisi vazifeleri yerine getirmek.” olacak.
Münhasıran hakim yahut savcı tarafından yapılması gereken iş ve süreçler, hakim ve savcı yardımcısı tarafından yapılamayacak.
FORMLA DEĞERLENDİRİLECEKLER
Her hakim ve savcı yardımcısı hakkında; eğitim periyotlarında Türkiye Adalet Akademisi’nin ilgili daire lideri; vazife devrinde ise eğitici hakim ve savcı, Yargıtay ve Danıştay’da ilgisine nazaran daire lideri yahut savcı tarafından 100 puan üzerinden kıymetlendirme formu düzenlenecek.
Bu form düzenlenirken hakim ve savcı yardımcısının görevini yapmakta gösterdiği kabiliyet ve muvaffakiyet, misyonuna bağlılığı ve ahlaki gidişi ile bağlantı hüneri ve gerilim idaresi kabiliyetine dair konular dikkate alınacak.
Müfettiş maiyetinde vazife yapılması durumunda müfettiş, Anayasa Mahkemesi’nde misyon yapılması durumunda ise kısım lideri tarafından hakim ve savcı yardımcısı hakkında kıymetlendirme formu düzenlenecek.
Düzenlenecek formlar Adalet Bakanlığı’na gönderilmek üzere ilgisine nazaran Adalet Kurulu Başkanlığı ile Anayasa Mahkemesi Başkanlığı, Yargıtay Birinci Başkanlığı ve Danıştay Başkanlığı’na verilecek.
Teşvik ve ödüllendirme emeliyle hakim ve savcı yardımcılığı sonunda başarılı olanlardan sıralamada birinci üçe girenler, isim çekmeye dahil edilmeyecek ve listeden seçim yapabilecek.
Hakim ve savcıların, birinci sınıfa ayrılması için en az 3 meslek içi eğitim programına katılması gerekecek.
Hakimler ve Savcılar Şurası Teftiş Şurası ile Adalet Bakanlığı Teftiş Şurası’nın teftiş programları, en geç 2 yılda bir mahallinde kontrolü sağlayacak halde düzenlenecek ve uygulanacak. Yıllık teftiş programları, her yıl ocak ayının en geç 2’nci haftası sonuna kadar ilan edilecek.
NOTERLİKLERE ATAMA
Teklifle, boşalan yahut açılan noterliklere yapılan atamalardan vazgeçmenin hangi mühlet içinde yapılacağı da düzenleniyor. Atanma yahut nakil talebinde bulunan müracaat sahiplerinin vazgeçme talepleri, ilan tarihinden itibaren bir ay içinde iletilmesi kaydıyla atama sürecinde pahalandırılacak. Aksi halde vazgeçme talebi dikkate alınmayacak.
Noterin vazifeye başlamasına ait mecburilik ile haklı bir neden olmaksızın bu zorunluluğa uyulmaması durumunda noter istifa etmiş sayılacak. Noter, atama yahut nakle ait kararın Adalet Bakanlığı’nın resmi internet sitesinde ilanından itibaren 1 ay içinde yeni misyonuna başlayacak. Atanan yahut nakledilen noterin şimdi çalıştığı yere ait noterlik sıfatı, Cumhuriyet savcısının huzurunda yapılacak dönem ve teslim sürecinin bitmesiyle sona erecek, yeni yer noterlik sıfatı ise bu yere fiilen başlama tarihinde kazanılmış olacak.
Atama kararının bildiriminden evvel noterin vazgeçme hakkını kullanabileceğine ait karar yürürlükten kaldırılacak.
Noterlere ait düzenlemeler, 1 Ocak 2023’te yürürlüğe girecek.
STOKÇULUK FAALİYETLERİYLE MÜCADELE
Fiyatları etkileme ile mal yahut hizmet satımından kaçınma cürmüyle faal çaba edilebilmesi ve stokçuluk faaliyetlerinin önlenebilmesi gayesiyle Türk Ceza Kanunu’nda bu hatalar için belirlenen cezalar artırılıyor.
TBMM Adalet Kurulu’nda kabul edilen, Yargıçlar ve Savcılar Kanunu ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi ile noterler, taşınmaz satış vaadi mukavelesi yapabilecek ve bu mukaveleyi taraflardan birinin talep etmesi, harç ve sarfiyatları ödemesi halinde tapu bilişim sistemi vasıtasıyla tapu siciline şerh verebilecek, taşınmaz satış kontratı yapabilecek.
Taşınmaz satış kontratı noterler tarafından da yapılabilecek.
Teklifle noterler, taşınmaz satış başvurusu üzerine müracaat evrakı düzenleyecek, taşınmaz üzerindeki her türlü kısıtlamayı dikkate alacak ve taşınmaz satışıyla ilgili öbür kanunlarda yer alan sınırlamalar ile yol ve temelleri gözetecek.
TAPU EVRAKLARI BİLİŞİM SİSTEMİ ARACILIĞIYLA NOTERLE PAYLAŞILACAK
Teklifle Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’nce tapu kayıt örneği ve öteki evraklar, tapu bilişim sistemi vasıtasıyla noterlerle paylaşılacak.
Taşınmaza ait kayıt ve dokümanların eksik olması halinde ilgili tapu müdürlüğünden eksik olan konular sistem üzerinden talep edilecek ve eksiklikler tapu müdürlüğünce giderilerek sisteme aktarılacak.
Noterlerce hak sahibi belirlendikten ve taşınmazın satışına mahzur hukuksal bir durumun bulunmadığı tespit edildikten sonra taşınmaz satış kontratı yapılacak.
Satış kontratı taraflarca imzalandığı anda noter, tapu bilişim sisteminden yevmiye numarası alarak mukaveleyi bu sisteme kaydedecek.
Sözleşmenin sisteme kaydından sonra tapu müdürlüğünce taşınmazın tapu siciline tescili sağlanacak. Satış mukavelesi ile öteki evraklar, noter tarafından sisteme aktarılacak ve fiziki olarak arşivlenecek.
NOTER FİYATI 500 TL – 4 BİN TL ORTASI OLACAK
Teklife nazaran, noterler taşınmaz satış kontratıyla ilgili süreçleri şahsen yapacak.
Tapu kayıt örneği ve öbür dokümanlardan hak sahibinin belirlenememesi yahut satışa mani tüzel bir durumun varlığı halinde noterlerce satış süreci gerçekleştirilmeyecek.
Noterler tarafından yapılacak taşınmaz satış mukavelelerinde yalnızca tapu harcı alınacak, bu süreçler için ayrıyeten noter harcı alınmayacak.
Taşınmaz satış mukaveleleri damga vergisinden ve bu süreçlere ait düzenlenen kağıtlar pahalı kağıt bedellerinden istisna olacak. Bu kapsamda yapılan süreçler karşılığında noter fiyatı dışında rastgele bir fiyat alınmayacak. Noter fiyatı taşınmazın kıymetine nazaran 500 Türk lirasından az ve 4 bin Türk lirasından fazla olamayacak ve fiyat tarifesinde gösterilecek. Bu ölçüler, her yıl bir evvelki yıla ait olarak Vergi Adap Kanunu kararları uyarınca tespit ve ilan edilen tekrar değerleme oranında takvim yılı başından geçerli olmak üzere artırılarak uygulanacak.
Taşınmaz satış süreçleri için Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’nün döner sermaye işletmesine gelir kaydedilmek üzere hizmet bedeli alınacak ve bu süreçler sebebiyle noterlere rastgele bir hisse yahut aidat ödenmeyecek.
Taşınmaz satış mukavelesinin düzenlenmesinden ötürü oluşan ziyandan noterler de sorumlu olacak. Bu zararın devlet tarafından ödenmesi halinde devlet, mukaveleyi düzenleyen notere rücu edecek. Notere karşı açılacak davalar, tapu sicilinin bulunduğu yer mahkemesinde görülecek.
Bu düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarih prestijiyle yapılmış olan atama ve nakil ilanları ile bunlara ait iş ve süreçler hakkında uygulama devam edecek.
DANIŞTAY KANUNU’NDA DEĞİŞİKLİK
Teklifle Danıştay Kanunu’nda değişikliğe gidiliyor. Buna nazaran, sabit üyelerle vazife yapan Danıştay İdari Dava Daireleri Heyeti’nin, şu anki ve mümkün iş yükü dikkate alınarak yargılamada gecikmelere sebebiyet verilmemesi maksadıyla mevcut yapısıyla çalışması için belirlenen müddet 31 Aralık 2022’den 31 Aralık 2026’ya kadar uzatılıyor.
Danıştay daire sayısının 10’a düşürülmesi için öngörülen müddet, 4 yıl daha uzatılıyor.
Yargıtay Kanunu’nda yapılan değişiklikle, Yargıtay Birinci Başkanlık Konseyi 8 asıl, 4 yedek olmak üzere 12 üyeden oluşacak.
Yargıtay Birinci Başkanlık Konseyi’ne seçilenlerin bir seçim periyodu geçmeden yine seçilemeyeceklerine yönelik karar yürürlükten kaldırılıyor.
FİYAT ETKİLEYENLERE VE STOKÇULARA CEZA
Teklife nazaran, Türk Ceza Kanunu’nun “fiyatları etkileme” başlıklı hususunda değişikliğe gidilerek fiyatları etkileme kabahatiyle aktif çaba edilebilmesi emeliyle cürmün cezası artırılıyor. Buna nazaran, emekçi fiyatlarının yahut besin yahut malların kıymetlerinin artıp eksilmesi sonucunu doğurabilecek bir biçimde ve bu niyetle palavra haber, havadis yayan yahut sair hileli yollara başvuran kimseye üç aydan iki yıla kadar verilmesi öngörülen mahpus mühleti, “bir yıldan üç yıla” halinde değiştiriliyor.
Fiil sonucu besin yahut malların kıymetleri yahut personel fiyatları artıp eksildiği takdirde cezanın üçte biri oranında artırılmasına yönelik düzenleme ise “yarısı”na çıkarılıyor.
Fail, ruhsatlı simsar yahut borsa tellalı ise cezanın ayrıyeten “sekizde bir” oranında artırılmasına yönelik unsurdaki mühlet ise “yarısı oranında” olarak düzenleniyor.
Mal yahut hizmet satımından kaçınma hatasıyla aktif gayret edilebilmesi ve stokçuluk faaliyetlerinin önlenebilmesi maksadıyla bu hatanın cezası da artırılıyor. Aşikâr bir mal yahut hizmeti satmaktan kaçınarak kamu için acil bir muhtaçlığın ortaya çıkmasına neden olan kişi için “altı aydan iki yıla” kadar öngörülen mahpus cezası, “bir yıldan üç yıla” olarak artırılıyor. Bu unsur, düzenlemenin yayımı tarihinde yürürlüğe girecek.
1 OCAK 2023’TE YÜRÜRLÜKTE
Teklifle, hakim ve savcı yardımcılığı kurumunun getirilmesine bağlı olarak ilgili kanunlarda ahenk düzenlemeleri de yapılıyor.
Düzenlemedeki kararlar 1 Ocak 2023 tarihinde yürürlüğe girecek.
Öte yandan teklifin, noterliklere atama yordamlarını içeren “2 kere yapılan ilana karşın atama yapılamayan bir noterliğe; üst sınıf yahut birebir sınıf noterler ortasından, bu sınıflardan isteklinin bulunmaması halinde, son hal kağıdında olumlu kanaat belirtilmiş olması kaydıyla bir alt sınıf noterler ortasından atama yapılabilecek. Üst sınıf yahut tıpkı sınıf noterler ortasından yapılacak atamalarda, bulunduğu noterlikte 2 yılını doldurma kuralı aranmayacak.” unsuru, kabul edilen önergeyle metinden çıkarıldı.
